Ebeveynlerinizin ya da videolardaki insanların iklim değişikliği hakkında konuştuklarını duydunuz mu?
Peki ne olduğunu ve neden bu kadar önemsediğimizi hiç merak ettiniz mi?
NASA bilim insanları Dünya’nın iklimi üzerine 40 yıldan uzun süredir çalışıyorlar.
Aşağıda büyük sorularınızın birkaçına şimdiye kadar öğrendiklerimizle cevap verdik.
Hava Durumu ve İklim Arasındaki Fark Nedir?
Ana farklılık zamandır. Hava durumu yalnızca geçicidir. Örneğin; bir kar fırtınası birkaç sıcak ilkbahar gününün ardından sele dönüşebilir. Diğer yandan iklim, birkaç sıcak ya da soğuk günden fazladır. İklim bir bölgedeki tipik hava koşullarının uzun zamanki durumunu tanımlar. – 30 yıl ve daha fazlası –
İklim Değişikliği Nedir?
İklim değişikliği belli bir bölgedeki tipik havadaki – yüksek ve düşük sıcaklıklar, yağış miktarı gibi – uzun süre boyunca yaşanan değişikliği tanımlar. Bilim insanları, genel olarak Dünya’nın ısındığını gözlemledi. Hatta, kaydedilen en sıcak yılların birçoğu son 20 yılda yaşandı. Küresel sıcaklıktaki bu artış bazen küresel ısınma olarak adlandırılır.
Dünya’nın İkliminin Gittikçe Isındığını Nasıl Biliyoruz?
Bilim insanları uzun zamandır Dünya’yı gözlemliyor. Dünya’nın toprağı, atmosferi, okyanusu ve buzu ile ilgili birçok bilgiyi toplamak için NASA uydularını ve diğer enstrümanları kullanıyorlar. Bu bilgiler bize Dünya’nın ikliminin giderek ısındığını söylüyor.
Dünya Neden Isınıyor?
Dünya’nın atmosferinde bulunan bazı gazlar Güneşten gelen ısıyı hapsediyorlar – bir seranın cam çatısı ve duvarları gibi. Bu sera gazları Dünya’yı yaşamak için yeterince sıcak tutuyorlar. Ama ormanların yok edilmesi ve fosil yakıtların yakılması gibi, insan aktiviteleri, ekstra sera gazları üretiyorlar. Bu Güneş’in ısısını daha fazla hapsederek daha sıcak bir Dünya’ya neden oluyor.
Karbonun Bununla Ne İlgisi Var?
Karbon Dünya’da yaşayan tüm canlılarda bulunur. Bitkiler ve hayvanlar öldüklerinde toprağa gömülür. Yeterince yıl geçtikten sonra, bu ezilmiş yeraltı kalıntıları kömür ve petrol gibi fosil yakıtlara dönüşebilirler. Bu yakıtları yaktığımızda, yerde bulunan karbon, karbondioksit ya da CO2 olarak havaya karışır. Bitkiler ve ağaçlar bu ekstra karbondioksitin bir kısmını emebilirler. Ama çoğu atmosferde gezegenimizi ısıtan sera gazı olarak kalır.
İklim Daha Önce Hiç Değişti Mi?
Evet, ama bu sefer farklı. Milyonlarca yıldan fazla, Dünya’nın iklimi pek çok sefer ısındı ve soğudu. Geçmişte, Dünya genellikle Güneş çok aktifken ısınırdı. Ama bu günlerde, dikkatlice Güneş’in aktivitesini ölçebiliyoruz. Güneş daha az aktifken bile Dünya’nın ısındığını biliyoruz. Bugün, gezegenimiz insanlık tarihinde olduğundan çok daha hızlı ısınıyor.
Yaşadığım Yerde Daha Sıcak Hissettirmiyor, İklim Değişikliği Neden Önemli?
Geçen yüzyılda Dünya yüzeyine yakın ortalama hava sıcaklıkları 2 Fahrenheit derece arttı. Yüzyıldan daha fazla bir süre için birkaç derece çok gibi görünmeyebilir. Fakat, bu değişikliğin Dünya’nın bitkilerinin ve hayvanlarının sağlığı üzerinde büyük etkisi var.
İklim Değişikliği Okyanuslara Ne Yapar?
Dünya ısınırken, NASA deniz seviyesinde artış gözlemledi. Bu kısmen buzun erimesinden kaynaklanmaktadır. Buzullar ve buz tabakaları, karada oturan büyük buz kütleleridir. Gezegenimiz ısınırken, bu buz eriyor ve okyanuslara doğru akıyor. Okyanuslardaki fazla su, deniz seviyelerini yükseltiyor. Aynı zamanda, su ısındıkça yayılıyor. Yani, sıcak su okyanuslarımızda daha fazla yer kaplıyor – deniz seviyesini arttırır. Aynı zamanda okyanus suyu özellikleri de değişiyor. Değişikliklerden biri okyanus asitlenmesi olarak adlandırılır ve bitkilerle hayvanlar için zararlı olabilir. Bilim insanları su atmosferdeki karbondioksiti emdikçe okyanusların daha da asidik hale geldiklerini gözlemlemişlerdir.
Bilim İnsanları İklim Değişikliğini Nasıl Çalışıyorlar?
Bilim insanları Dünya’nın iklimine yerden, havadan ve uzaydan pek çok araç kullanarak çalışıyorlar. Örneğin; NASA uyduları her zaman Dünya yörüngesindedir. Bunlar atmosferdeki karbondioksiti ölçerler. Eriyen buzları izler ve yükselen denizleri ve pek çok şeyi de ölçerler. Bu bilgiler bilim insanlarına Dünya’nın değişen iklimini daha fazla öğrenmelerine yardımcı olur.
Ne Yapabilirim ?
İklim değişikliği büyük görünüyor, ama hakkında öğrenebilir ve üzerinde birlikte çalışabiliriz. NASA’nın bilim insanları iklim değişikliğini çalışıyorlar ve gözlemliyorlar – ve daha fazlasını öğrenmelerine yardımcı olabileceğin birkaç yol var.
Öğren. İklim değişikliği ile ilgili daha fazla sorun mu var ?
Bu alan üzerine yapılan çalışmaları oku, oynayarak ve izleyerek öğren.
Yap. İklimle ilgilenen bilim insanları için gerçek veri toplamak ister misin? Bu alan üzerine yapılan bilimsel projeleri takip edebilir, bunlara dahil olabilirsin.
Çevirmen: Ahsen Yüce
Editör: Zübeyir Tosun
Ana Kaynak: https://climatekids.nasa.gov/kids-guide-to-climate-change/
